Door toenemende zorgkosten en oplopende wachtlijsten is het voor zorgverleners en patiënten aantrekkelijk geworden om meer digitale toepassingen te gebruiken die de zorg verbeteren. Toch worden deze eHealth initiatieven lang niet altijd omarmt en ondersteunt.
Afgelopen najaar werd de jaarlijkse eHealth Monitor uitgebracht. Nictiz en het NIVEL (het Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) verrichten jaarlijks een onderzoek naar de digitale toepassingen die door patiënten en zorgverleners worden ingezet. Met name op het gebied van zelfmanagement, online ondersteuning en telemonitoring kwamen interessante resultaten naar voren.
Thuismonitoren
Ziekenhuizen kiezen steeds vaker voor het op afstand controleren van de gezondheid van de patiënt. De patiënt meet de gezondheid (bijvoorbeeld bloeddruk) thuis en deelt vervolgens de resultaten met de arts. Bij sterk afwijkende waardes kan de patiënt alsnog worden opgenomen in het ziekenhuis. Door het monitoren op afstand kunnen vele onnodige controles worden vermeden. Toch worden dit soort initiatieven, al dan niet geïnitieerd door het ziekenhuis, lang niet altijd omarmt door patiënten. Slechts tien procent van de chronisch zieken (bijvoorbeeld diabetici) gebruikten afgelopen jaar een apparaat om thuis de gezondheid te meten. Een vijfde vindt dit wenselijk.
Opvallend is dat diabetici met een hoger opleidingsniveau vaker de eigen waardes meten en dit delen met de zorgverlener. Patiënten zijn vaak ook terughoudend, omdat ze niet continu geconfronteerd willen worden met de chronische ziekte. Een andere oorzaak is het opleidingsniveau. Mensen met een lager opleidingsniveau worden niet voldoende ondersteund en gestimuleerd om gebruik te maken van telemonitoring.
PGO
e-Health in de vorm van zelfmanagement van de patiënt kan te laat ingrijpen vermijden. Ze krijgen meer verantwoordelijkheid om de eigen gezondheid in de gaten te houden en dit te delen met zorgverleners. Een PGO (Persoonlijke Gezondheidsomgeving) is een mogelijk hulpmiddel. Daarmee kan de patiënt de eigen medische gegevens verzamelen en beheren. Bijvoorbeeld door het meten en delen van de bloedsuikerspiegel met de arts. Deze persoonlijke gezondheidsomgeving moet resulteren in meer controle en regie voor de zorggebruiker. Het voordeel voor de zorgverlener is dat de patiënt betrokkenheid toont en ook beter op de hoogte is, waardoor ze voor minder grote verassingen komen te staan.
De meerderheid van de artsen vindt dat bij het toepassen van een PGO het gebruiksvriendelijk moet zijn en dat het technisch goed werkt. Echter, patiënten weten nauwelijks wat het is. Slechts 2 procent! Een derde van de zorggebruikers zou dit willen gebruiken. Hoger opgeleiden met goede digitale vaardigheden staan meer open voor het gebruik van een PGO. Op dit moment loopt het programma MedMij nog. Dit is een samenwerkingsverband tussen partijen in de zorg. Het biedt richtlijnen voor het veilig en effectief inzetten van een PGO. Verschillende PGO’s kunnen zich aansluiten bij MedMij, met als doel het koppelen van de informatiesystemen. Het geldt als een aanvulling op het Landelijk Schakelpunt, dat bedoeld is om gegevensuitwisseling mogelijk te maken.
Patiënten portaal
Bijna negentig procent van de huisartsen biedt online contactmogelijkheden voor zorggebruikers. Ook zegt meer dan de helft de mogelijkheid te bieden om via een beveiligde verbinding online vragen te stellen. Dit jaar bleek een toename van het aantal patiënten die aangaven dat de huisarts een online mogelijkheid tot contact bood. Opvallend is dat dit lager ligt in de ziekenhuizen. Meer patiënten staan open voor online contact. Dit geldt ook voor het contact met medische specialisten. Het zijn vaker jonge, hoog opgeleide mensen met hogere vaardigheden op het gebied van digitale informatie.
Nog steeds weet een grote groep patiënten niet dat er online contact mogelijk is. Dat is opmerkelijk voor chronisch zieken, die regelmatig zorg nodig hebben. Wil je weten of jouw ziekenhuis gebruikmaakt van een patiëntenportaal, kijk dan hier. Realtime inzage door de patiënt wordt door artsen nog met argwaan bekeken. Ze vinden dat de context vaak ontbreekt, interpretatie moeilijk is en ze stellen dat het persoonlijke contact ook belangrijk is.
Initiatief patiënt
Meer dan de helft van de patiënten zoekt tegenwoordig zelf online informatie over een aandoening of behandeling. Bijna driekwart vindt het makkelijk om relevante online medische informatie te vinden. Meer dan de helft vindt dat het op basis hiervan juiste beslissingen kan nemen. Echter, meer dan de helft weet niet of de informatie betrouwbaar is en of er andere (commerciële) belangen spelen. Hoe hoger het opleidingsniveau en hoe hoger de digitale vaardigheden, des te vaker er op internet naar medische informatie wordt gezocht en tevens de afweging wordt gemaakt om naar de huisarts te gaan. Deze groep wil ook vaker de gezondheidsdata en zorgbezoeken bijhouden. Ook is opvallend dat mensen met een COPD (longaandoening) in vergelijking met andere chronisch zieken vaker de gezondheidsdata willen bijhouden. Dit is ook de zorgverzekeraars en ziekenhuizen niet ontgaan. Met het initiatief COPD in beeld werkt Menzis samen met 25 ziekenhuizen. Doel is om COPD thuismonitoring te stimuleren, om zo overbodige spoedopnames en controles te vermijden.
Conclusie
e-Health initiatieven worden nog niet omarmt in de zorg. Het is een proces dat tijd nodig heeft. Zorgverleners en zorggebruikers zijn terughoudend, vanwege een gebrek aan kennis, mogelijkheden en vertrouwen in de digitale tools. Een duidelijke strategie ontbreekt en de digitale transitie lijkt eerder op een doolhof, waar we in verdwalen, dan op een duidelijke route die de regie in handen geeft van de patiënt. Toch is over de gehele linie een toename van e-Health gebruik door zorgverleners en patiënten. Hoop biedt toekomst!
