Estland. Het is een land groter dan Nederland, maar met nog geen tiende van het aantal inwoners dat wij hebben. Pas dertig jaar zijn ze volledig onafhankelijk, zonder inmenging van de voormalige Sovjet-Unie. Inmiddels zijn ze wereldwijd koploper op het gebied van een digitale gezondheidszorg. Dit alles onder de merknaam e-Estonia. Hoe krijgen ze dat voor elkaar?
Wat is e-Estonia?
Het project e-Estonia ontstond in 2009 als onderdeel van een NGO, maar het is inmiddels onderdeel van een nationale stichting. Met e-Estonia heeft Estland haar samenleving vergevorderd gedigitaliseerd. Niet alleen met eHealth, maar ook met bijvoorbeeld e-Governance, e-Business en e-Education. e-Estonia is een merk en het uithangbord van het digitale Estland geworden. Alle informatie is in het Engels beschikbaar op volledig transparante wijze. Kennis overdracht wordt gestimuleerd aan de hand van congressen, workshops en een online platform, waar betrokkenen van over de hele wereld kunnen discussiëren en informatie kunnen uitwisselen. We concentreren ons op eHealth. Hoe ziet het e-Estonia gezondheidssysteem er concreet uit?
In de praktijk
Een zevental bedrijven in Estland ondersteunt het nationale gezondheidssysteem op het gebied van digitale zorgdata, e-recepten, e-ambulance, data management, digitale infrastructuur voor zorgaanbieders en het toepassen van Machine Learning en AI bij de diagnostiek en behandeling in de zorg. Dat alles volgens strenge protocollen en voorwaarden die de privacy van burgers moet beschermen. Elke burger heeft een digitale ID code, waarmee zorgaanbieders en de burgers zelf direct toegang hebben tot persoonlijke medische informatie. Daarbij ligt de macht bij de patiënt. Die staat centraal en geeft toestemming voor de uitwisseling van het persoonlijke medische dossier. Elke patiënt heeft een persoonlijke digitale omgeving waar alle data van verschillende zorgverleners beveiligd wordt opgeslagen.
E-recept
Vrijwel alle zorgdata is gedigitaliseerd. Zo worden recepten alleen nog maar online voorgeschreven. De patiënt hoeft zich alleen te identificeren bij de apotheek en zijn of haar ID-code door te geven, waarna de medicijnen worden overhandigd en de kosten automatisch worden gedeclareerd via het digitale zorgsysteem. Evenals de zorgkosten van het ziekenhuis of de huisarts is dit gebaseerd op een gedistribueerde ledger (blockchain). Dat is een gezamenlijk digitaal kasboek om transacties veilig te verwerken. De zorgfacturering richting de zorgverzekeraar kan op die manier snel en betrouwbaar plaatsvinden, zonder logge programma’s die niet op elkaar zijn afgestemd of nog handmatig moeten worden verwerkt. Ook kunnen herhaalrecepten razendsnel door de arts worden geactiveerd. Gemiddeld duurt dit slechts 15 seconden. Inmiddels bieden veel apotheken ook een online dienstverlening en is een fysiek bezoek overbodig geworden. De medicatie wordt simpelweg naar het thuisadres gestuurd. Binnen het patiëntenportaal kan worden bekeken welke medicijnen zijn voorgeschreven, welke kosten er aan zijn verbonden, hoe vaak ze moeten worden ingenomen en wanneer de medicijnen over datum zijn.
Artsenoverleg op afstand
e-Estonia is een gecentraliseerde database van de overheid, waar alle zorgaanbieders hun data opslaan in een gestandaardiseerd patiëntenportaal. Zo kan een specialist direct toegang krijgen tot röntgenfoto’s van de patiënt, die zijn gemaakt bij een afgelegen ziekenhuis ver weg van deze specialist. Het biedt snelle communicatie tussen artsen. Zo kunnen huisartsen op basis van e-consultation op afstand overleggen met specialisten, waarbij het digitale medische dossier van de patiënt ook online wordt uitgewisseld. De medisch specialist kan een advies geven op basis van gesprekken met de huisarts en de aanvullende documentatie zoals scans, lab resultaten en andere vergaarde gezondheidsdata van de patiënt. Uiteraard dient de patiënt toestemming te geven voor het uitwisselen van zijn of haar dossier. Als artsen data inzien, zonder toestemming van de patiënt dan volgen serieuze sancties.
Online doktersverklaring
Wanneer je ziek bent en je werkgever om een doktersverklaring vraagt, dan kan je digitaal een consult inplannen en vervolgens de huisarts bezoeken. Die zal op basis van jouw klachten een gestandaardiseerde digitale doktersverklaring invullen in het systeem. Deze doktersverklaring wordt automatisch gedeeld met de werkgever van de patiënt. De werkgever heeft overigens, net als andere onbevoegden, geen toegang om andere data uit het medische dossier van de werknemer in te zien. Dit is volledig afgeschermd. Ook medische verklaringen die nodig zijn bij bepaalde beroepen of bijvoorbeeld het verkrijgen van een rijbewijs zijn volledig gedigitaliseerd.
e-Ambulance
Estland heeft ook de spoedeisende hulp geïntegreerd met de digitale systemen. Dit wordt e-ambulance genoemd. Met een voorbeeld wordt uitgelegd hoe dit in z’n werk gaat. Wanneer een persoon bijvoorbeeld een ongeluk krijgt en 112 belt, dan zal een medewerker van de spoedeisende hulp direct om de persoonlijke ID code vragen. Daarmee heeft de medewerker direct de medische achtergrond van het slachtoffer bij de hand. Er wordt automatisch een digitaal formulier met medische data verstuurd naar de ambulance die op weg is. Zo kan worden bekeken of het slachtoffer onderliggende kwalen en allergieën heeft, die van invloed kunnen zijn bij de eerste hulp. De data die door het ambulancepersoneel wordt vergaard wordt onderweg naar de arts in het ziekenhuis gestuurd. De arts kan deze informatie samen met de medische achtergrond van de patiënt gebruiken om zo goed mogelijk zorg te bieden wanneer de patiënt eenmaal in het ziekenhuis is gearriveerd.
Stilstand is achteruitgang
Kortom, met het eHealth systeem van e-Estonia kan substantieel worden bespaard op de zorgkosten, worden fysieke afspraken vermeden zodat wachtlijsten afnemen en worden patiënten nog effectiever geholpen. e-Estonia staat niet stil. Met de inzet van Machine Learning processen en AI zal er in de toekomst voorspellend worden geanalyseerd. Alle zorgdata kan door overheidsinstanties anoniem worden geanalyseerd om bepaalde trends in kaart te brengen en zo in te spelen op mogelijke pandemieën of andere zorgwekkende ontwikkelingen. Ook kunnen dergelijke technieken helpen bij het verbeteren van het diagnose- en behandeltraject. Zo kan op basis van anonieme data van miljoenen patiënten razendsnel worden geanalyseerd en voorspeld welke medicatie het meest effectief is bij bepaalde behandelingen. Het uiteindelijke doel: een betere, snellere en minder dure zorg. Wie wil dat nu niet?
